شیرهای کنترلی با توجه به طراحی داخلی بدنه و نوع دیسک ، جهت كنترل جريان و فشار سیال بکار میروند.
گلوب
حرکت دیسک عمود بر محور خط لوله می‌باشد و سیال طی دو مرحله چرخش 90 درجه از شیر عبور مینماید.
قابلیت کنترل مطلوب پارامترهای سیال و تنظیم خودکار موقعیت دیسک نسبت به نشیمنگاه بدنه بدلیل طرح اتصال محور و دیسک .
باز و بسته کردن شیر علاوه بر حالت دستی، با نصب عملگر پنوماتیک، برقی و هیدرولیک نیز مقدور می باشد.
کنترل اتوماتیک
اصول کار شیرهای کنترلی اتوماتیک نوع دیافراگمی بر اساس اصل تعادل نیروهای متناظر فشار ورودی، خروجی و محفظه کنترل می‌باشد.
عملکرد خودکار است یعنی از هیدرولیک سیال برای کنترل استفاده نموده و بعد از تنظیم اولیه احتیاجی به فرمان ندارد.
هندسه داخل بدنه، نوع حرکت دیسک، وجود فنر و دیافراگم، امكان عملکرد شیر به شکل اتوماتیک را فراهم نموده است.
در شیر های کنترلی ،وظیفه کنترل تغییرات و درصد گشودگی شیر غالبا به عهده تجهیزی بنام پایلوت است که در مدار فرمان قرار دارد.
سوزنی
شیر سوزنی برای كنترل فشار و تنظیم جریان در خطوط پمپاژ، ثقلی، انتقال، آبرسانی و تخلیه به مخازن استفاده میشود.
در صورت دقت پارامترهای ورودی نرم افزار، میتوان سطح صدا، لرزش، کاویتاسیون و فلشینگ در محدوده قابل قبول کنترل نمود.
شکل هندسی دهانه خروجی (سیلندر) دارای طراحی های متفاوتی از جمله نوع ساده (معمولی)، پره ای، سوراخدار و شیاردار می‌باشد.
نوع سیلندر خروجی بر اساس شرایط هیدرولیکی، جهت تامین دبی و ایجاد افت فشار، جلوگیری از کاویتاسیون انتخاب می شوند.
شیرهای کنترلی تخلیه مخروط ثابت
در انتهای خطوط انتقال، خروجی سدها و نیروگاههای آبی جهت تخلیه، قطع و وصل، کنترل و تنظیم جریان بکار میرود.
با نزدیک و دور شدن غلاف استوانه ای شکل از مخروط، بستن و باز شدن شیر را میسر می شود.
گیربکس بیرون از منطقه تحت فشار است که مزیت بارز این شیر نسبت به هالوجت از نظر سهولت تعمیر می‌باشد.
طراحی قسمت داخلی بدنه شیر دارای حداقل مانع در ورودی سیال بوده و زاویه مخروطی در انتهای بدنه قرار دارد.
با این طراحی، عبور اجسام خارجی با طولهای بلند مانند الوار چوب و … از داخل شیر امکانپذیر می شود.
بسته به شرایط هیدرولیکی ، شیر تخلیه مخروط ثابت در دو نوع هوددار و بدون هود مورد استفاده قرار میگیرد.
شیر غلافی
در انتهای خطوط انتقال، خروجی سدها و نیروگاههای آبی جهت تخلیه، قطع و وصل، کنترل و تنظیم جریان بکار میرود.
شیرهای غلافی غالبا به عنوان شیر تخلیه به فضای آزاد در ورودی کانالهای آبیاری روباز نیز مورد استفاده قرار میگیرند.
همانند شیرهای تخلیه به فضای آزاد در انتهای مسیر نصب و پاشش در قسمت خروجی، داخل کانال و رودخانه ندارد.
داخل حوضچه نصب میشود که تخلیه در قسمت انتهایی حوضچه انجام شده، سپس سیال از قسمت بالای آن سرریز میشود.
برای شیر غلافی محاسبه ابعاد حوضچه نصب و ابعاد سرریز در طراحی سازه‌ی حوضچه تخلیه این شیر حائز اهمیت می‌باشد.
